เชื้อแบคทีเรีย แบคทีเรียดื้อยา และ การใช้ยาต้านแบคทีเรียให้สมประโยชน์
แบคทีเรีย เป็นชื่อกลุ่มของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวกลุ่มหนึ่ง ขนาดเล็กมาก มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า ต้องขยายด้วยกล้องจุลทรรศน์ถึง ๑,๐๐๐ เท่าจึงจะเห็นได้ ประกอบด้วยแบคทีเรียชนิดต่าง ๆ มากมายหลายหลายหมื่นหลายแสนชนิด แยกเป็นกลุ่มย่อยและสายพันธุ์ต่าง ๆ เพียงส่วนน้อยของแบคทีเรียที่มีชื่อเรียกและมีการศึกษาลักษณะ ยังมีแบคทีเรียที่ไม่ได้ศึกษาแยกสายพันธุ์อีกมหาศาล แบคทีเรียแบ่งเป็น
๑.๑ แบคทีเรียที่เป็นประโยชน์ โดยอยู่ในสิ่งแวดล้อมและในร่างกายมนุษย์และสัตว์อย่างทำประโยชน์ต่อกัน เช่น อยู่ในลำไส้ใหญ่เพื่อช่วยย่อยอาหารและสังเคราะห์วิตามิน อยู่ที่ผิวหนังเพื่อป้องกันการติดเชื้อจากแบคทีเรียที่ก่อโรคหรือเชื้อโรค อยู่ในสิ่งแวดล้อมเพื่อย่อยสลายสิ่งที่สร้างปัญหาให้สิ่งแวดล้อม เป็นกลุ่มแบคทีเรียที่จะต้องรักษาไว้ให้เกิดความสมดุลในร่างกาย และสิ่งแวดล้อม
๑.๒ แบคทีเรียที่เป็นเชื้อโรคหรือ แบคทีเรียก่อโรคคือก่อให้เกิดการเจ็บป่วยจากการติดเชื้อแบคทีเรียชนิดนั้น ๆ เช่น เชื้ออหิวาตกโรค ซึ่งคุ้นเคยกันเพราะก่อโรคระบาด มีชื่อจริง ๆ ว่า Vibrio Cholera ทำให้เกิดท้องเสียอย่างรุนแรงจนตายได้ มีเชื้อแบคทีเรียก่อโรคชนิดต่าง ๆ อีกมากมายซึ่งมีชื่อเป็นภาษาต่างประเทศ (ลาติน) คนที่ไม่ได้ศึกษาด้านนี้หรือไม่เกี่ยวข้องด้วยจะไม่คุ้นเคย
แบคทีเรียดื้อยา
หมายถึง แบคทีเรียที่ไม่ถูกกำจัดโดยยาต้านแบคทีเรียที่เคยใช้ได้ผลดีเมื่อแรกมียาชนิดนั้น ๆ ใช้ เกิดจากการเปลี่ยนแปลงตัวเองของแบคทีเรียให้ยาชนิดนั้นไม่สามารถทำร้ายได้ ซึ่งมักจะไปแข็งแรงพอที่จะแพร่พันธุ์ต่อไปและหายไปในที่สุด แต่เมื่อได้รับการสนับสนุนจากมนุษย์ โดยการใช้ยาต้านแบคทีเรียที่มีผลต่อการกำจัดแบคทีเรียชนิดอื่น ๆ ให้เกิดการคัดเลือกแบคทีเรียดื้อยาชนิดนั้น ๆ ไว้ ทำให้มีโอกาสขยายพันธุ์และแพร่กระจายได้มาก รวมทั้งยังสามารถถ่ายทอดคุณสมบัติดื้อยาให้แบคทีเรียอื่นได้ด้วย และอาจดื้อต่อยาต้านแบคทีเรียชนิดอื่นอีกด้วย
การใช้ยาต้านแบคทีเรียให้สมประโยชน์ หรือคุ้มประโยชน์ หรือสมเหตุผล
คือ การใช้ในยาต้านแบคทีเรียชนิดและวิธีนั้น ๆ โดยก่อให้เกิดประโยชน์ในการรักษาหรือป้องกันโรคจากการติดเชื้อแบคทีเรีย มากพอที่จะรับผลเสีย (จากความเสี่ยงในการแพ้ยาและพิษจากยา และที่สำคัญมาก คือ การส่งเสริมให้แบคทีเรียดื้อยา) ทั้งนี้ ต้องผ่านการวินิจฉัยโรคและเลือกใช้ยาให้ถูกต้องตามหลักวิชา
หมายถึง การใช้ยาต้านแบคทีเรียในการรักษาหรือป้องกันการเจ็บป่วยที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย –ชนิดนั้น ๆ (แบคทีเรียมีหลายชนิด และยาที่ใช้ได้ผลแตกต่างกัน) ในตำแหน่งนั้น ๆ (เช่น ฝีที่ผิวหนัง ปอดบวม ทางเดินปัสสาวะอักเสบ) ในคนที่มีพื้นฐานสุขภาพแบบนั้น (อายุ การเจ็บป่วยอื่น เช่นเบาหวาน อาการและการตรวจพบ ติดเชื้อมาอย่างไร)-- โดยผ่านการวิเคราะห์วินิจฉัยโรค ที่ใช้ข้อมูลและความรู้ความสามารถอย่างถูกต้อง มีเหตุผล ใช้ยาถูกชนิด ถูกขนาดและวิธีใช้ และระยะเวลา ทั้งนี้สำหรับโรคที่พบบ่อย ๆ และรักษาได้ง่าย มักจะมีแนวทางการรักษาที่ดีและปฏิบัติตามได้ไม่ยาก แต่ต้องคำนึงว่ายาต้านแบคทีเรียเป็นยาอันตราย ควรจะมีแพทย์หรือเภสัชกรที่มีความรู้ความสามารถเกี่ยวกับโรคติดเชื้อและยาต้านแบคทีเรียเป็นผู้ดูแล